Summary: <p>[s31e06] Jared Diamond : Sụp đổ : Phần 2 :: Chương 5</p> <p>CHƯƠNG 5 : SỰ SỤP ĐỔ CỦA NỀN VĂN MINH MAYA.</p> <p>- Bí ẩn của những thành phố mất tích. </p> <p>- Môi trường Maya. </p> <p>- Nền nông nghiệp Maya. </p> <p>- Lịch sử của Maya. </p> <p>- Copán. </p> <p>- Những phức tạp của sự sụp đổ. </p> <p>- Chiến tranh và hạn hán. </p> <p>- Sụp đổ ở vùng đất thấp phía nam. </p> <p>- Thông điệp của Maya. </p> <p>Tới giờ đã có hàng triệu du khách tới thăm những di tích của nền văn minh Maya cổ xưa bị sụp đổ từ hơn một ngàn năm trước ở bán đảo Yucantán, Mexico và những vùng Trung Mỹ lân cận. Tất cả chúng ta đều thích khám phá những bí ẩn lãng mạn, và Maya là một bí ẩn ở ngay bên cạnh chúng ta, gần gũi với người dân Mỹ như những di tích của người Anasazi. Để tới thăm thành phố Maya cổ xưa, bạn chỉ cần lên một chuyến bay trực tiếp từ Mỹ tới thành phố Mérita, Mexico, nhảy lên một chiếc xe buýt hoặc thuê một chiếc xe và chỉ mất thêm một tiếng nữa đi trên một xa lộ rải nhựa (xem hình 8). </p> <p>Ngày nay, nhiều di tích Maya với những đền thờ và lâu đài vĩ đại, vẫn nằm sâu trong rừng già và xa những khu dân cư hiện đại (Phụ bản 12). Nhưng chúng từng một thời là nơi sản sinh ra nền văn minh thổ dân Mỹ hiện đại nhất Tân Thế giới, trước khi người châu Âu tới đây, và là nền văn minh duy nhất có chữ viết tượng hình đã được các nhà khoa học giải mã. Làm thế nào mà những người cổ đại lại có thể xây dựng những xã hội đô thị ở những nơi ngày nay chỉ có vài nông dân sinh sống? Những thành phố Maya gây ấn tượng với chúng ta không chỉ bởi sự bí ẩn và vẻ đẹp của chúng, mà còn bởi chúng là những khu vực khảo cổ “thuần khiết”. Có nghĩa là, vùng này ít người sinh sống, nên chúng không bị vùi dưới những tòa nhà xây dựng sau này như nhiều thành phố cổ khác, như thủ đô Aztec của vương quốc Tenochtitlán (hiện đang bị vùi sâu dưới thủ đô Mexico City hiện đại) và Rome. </p> <p>Các thành phố Maya từng bị bỏ hoang, bị cây rừng che phủ và không hề được thế giới bên ngoài biết đến, mãi tới năm 1839 mới được một luật sư người Mỹ giàu có tên là John Stephens, cùng với nhà thiết kế người Anh Frederick Catherwood phát hiện ra. Từng nghe đồn về những di tích trong rừng già, Stephens vận động Tổng thống Martin Van Buren bổ nhiệm ông làm đại sứ tại Liên đoàn các nước cộng hòa Trung Mỹ, một tổ chức chính trị vô hình khi đó có phạm vi hoạt động trải dài từ Guatemala tới Nicaragua hiện nay, làm bình phong cho những <a href="https://giaidap.org/ngay-tiet-thanh-minh-nam-2022-la-ngay-nao">chuyến</a> thám hiểm khảo cổ của ông. Stephens và Catherwood đã thám hiểm 44 khu vực và thành phố. Từ chất lượng lạ thường của những tòa nhà và nền nghệ thuật rực rỡ, hai người nhận ra rằng đây không phải là tác phẩm của những người man rợ (theo cách nói của họ) mà là của một <a href="https://giaidap.org/">nền văn minh tiên tiến</a> đã bị diệt vong. Họ công nhận một số hình khắc trên những đền đài bằng đá là một kiểu chữ viết, và họ phỏng đoán chính xác rằng nó có liên quan tới những sự kiện lịch sử và những cái tên của con người. Trở về, Stephens đã viết hai cuốn sách hướng dẫn du lịch mô tả những di tích này, được Catherwood minh họa, và trở thành hai cuốn sách bán chạy vào bậc nhất. </p>
